He aha nā mea momona a me nā ʻīlio e moeʻuhane a hiki iā lākou ke hoʻomanaʻo i kā lākou mau moe? He kuleana ia Nikolai Karpov, kumu o ka Keʻena ʻauhau a me Physiology o ke kanaka a me nā holoholona, Institute of Biology, Tyumen State University.
ʻAʻole ʻike maopopo ka ʻano o ka hiamoe. Akā ʻo ka mea e hoʻohālikelike ʻia ai ka hiamoe i nā lua ʻelua: lohi a wikiwiki hoʻi ka ʻike. E kamaʻilio i nā poʻe, ka hapa nui o nā moe e ʻike nei mākou ma ka wikiwiki o ka hiamoe. I ka manawa lohi, loaʻa paha kekahi iā mākou e moeʻuhane e ʻike ai, akā ʻaʻole e ala koke nā moeʻuhane a e hoʻopoina pinepine ʻia ma hope o ke ala ʻana.
ʻO ke kamaʻilio e pili ana i nā mea e kū ana i ka lolo o nā holoholona i ʻoi aku ka paʻakikī. E hoʻomaka me, ʻaʻole kēlā i kānalua. ʻAʻole i ʻike nā ʻepekema i kahi ala hiamoe wikiwiki i nā iʻa, nā amphibians a me nā reptile. I nā manu, pōkole loa ia a ʻaʻole iʻoi aku ma mua o 1% o ka manawa hiamoe. Akā i nā mommals, wikiwiki ka hiamoe i ka 1/5 o ka lōʻihi o ka hiamoe. Eia kekahi, i loko o nā pōpoki, nā ʻīlio a me nā mea hoʻopuka ʻē aʻe, e mau ana ia ma kahi o 20% o ka manawa holoʻokoʻa, ma nā pīpī a me nā mea kanu ʻē aʻe - ʻaʻoleʻoi aku ma mua o 5-10%.
A laila e hoʻopiʻi ʻia. Ke manaʻo nei he moeʻuhane ko nā holoholona i ka wā wikiwiki, ʻoi aku ka paʻakikī o ka mea e moe ai. Eia kekahi inoa no ka REM e hele ana i ka hoʻopakele - "paradoxical". ʻO kāna ʻanuʻu ka mea o ka hana o ka lolo i kēia manawa me ka like me o ke wā ala. I ka manawa like, e like me kekahi o nā kumumanaʻo o ka loaʻa ʻana o nā moemoe i ka poʻe, nā kiʻi mai ke ola e popo i kahi kanaka hiamoe. Inā makemake ʻia, hiki i nā holoholona ke ʻike like. Eia kekahi, loaʻa iā lākou nā hoʻomanaʻo, ʻoiai kā lākou lōʻihi e lawe i 20 kekona. No laila makemake paha nā pōpoki e alualu i kā lākou mea ʻuʻaka, kahi ʻiʻo home e holo ana a puni ka huila, a me nā manu kani mele i kā lākou mau mele.
Ua kūʻiʻo ʻia, no ka laʻana, i loko o nā pōpoki, ke hoʻomanaʻo pōkole e pili ana i 16 hola, aʻo ka ʻīlio wale nō - 5 mau minuke wale. No laila, inā e hūnā ʻoe i kahi mākaʻi mai kahi pōpoki a loaʻa iā ia, e hoʻomanaʻo ʻo ia i kēia no aneane hoʻokahi lā. A e poina koke ka ʻīlio no ka yummy ma kahi koke.
Hoʻopuka maikaʻi i nā pōpoki a me nā hoʻomanaʻo e lōʻihi. Lawe ʻia ka cortex cerebral nona ia, i aneane ʻelua a paʻakikī i loko o lākou e like me nā ʻīlio. Inā mālama ʻia nā hoʻomanaʻo i ka hoʻomanaʻo mau, e hōʻiliʻili lākou. No laila, hoʻomanaʻo i ka pōpoki a me hoʻomanaʻo i kekahi mau wahi a me nā kānaka no nā makahiki he nui.
ʻO kaʻoiaʻiʻo, hiki ʻole ke pane pololei i ka nīnau o nā holoholona o ka hoʻomanaʻo pono. No laila, hōʻike nā chimpanzees i nā mea kupanaha o ka hoʻomanaʻo pōkole, i nā liona kai, ma ke ʻano he, hoʻomau maikaʻi ʻia ke hoʻomanaʻo ʻana, a ma nā octopuses nā ʻano hoʻomanaʻo ʻelua e hoʻomau maikaʻi ʻia. Hiki i nā ʻelele ke hoʻomanaʻo a mālama i kahi o 30 mau ʻelele o kā lākou poʻe kau. Akā ʻo ka ʻepekema hou e kīpī nui ʻia e ka manu liʻiliʻi - he nut ʻAmelika. Hiki iā ia ke hoʻomanaʻo i kahi o 33,000 pine pine! A ua hūnā ʻo ia iā lākou i nā lau hāʻule, a hele aʻe i waho o ka hoʻoilo.
Hōʻike ʻia nā hiʻohiʻona o nā hoʻomanaʻo holoholona i nā kūlana ʻōnaehana. Ma o nā hoʻokolohua, hiki ke hoʻokūkū ma ka lolo o nā mamm aia i nā hana like ʻole e hoʻomanaʻo ai i nā moeʻuhane ma ke kanaka. No ka mea mana hiki iā lākou ke hoʻomanaʻo i nā moeʻuhane. Akā he mea hānai wale kēia, ʻo ia hoʻi e pili ana i nā ʻike ʻepekema. Ma hope o nā mea a pau, inā e hoʻomanaʻo nā holoholona i ka mea a lākou e moe nei, ʻaʻole lākou e haʻi.
Ua ʻike ʻia nā mea a nā holoholona e ʻike ai
Ua ʻike nā kānakaʻepekema ʻo nā holoholona, e like me ke kanaka, hiki ke moeʻuhane. Ua ʻike ka nui o nā kahu ʻai ʻīlio i ka wā o ka hiamoe ʻana e lohi i kā lākou mau holoholona, e neʻe i ko lākou mau wāwae, haʻalulu a hoʻāʻo paha e kū i kahi mea. Ua hōʻike ʻia nā haʻawina e nā ʻepekema mai Massachusetts Institute of Technology i ka pae ma ka pae ʻana, he like like o ka lolo o nā ʻīlio ma ka lolo o ke kanaka, a hele ia ma nā ʻano like o ka hana uila e ʻike ʻia i nā kānaka, psychologytoday.com i hōʻike.
Eia kekahi, ua hoʻohuli ʻia ʻoi i nā holoholona liʻiliʻi a me ka liʻiliʻi hoʻi e hiki ke moeʻuhane. No laila, nā mau hoʻokolohua hoʻokūkū e pono ai e holo i loko o ka maze paʻakikī i ke ao, ka hoʻopiʻi ʻana e nā kaila uila i lawe ʻia mai ka hippocame (ka māhele o ka lolo i pili me ka hoʻokumu a me ka mālama ʻana o ka hoʻomanaʻo), ke ʻike ia i ka pō. Hoʻomaopopo ka kiʻi like like i ke kanaka, 'ōlelo ka psychologists. Manaʻo ka poʻe i nā hanana i hana i ka lā ma mua o kaʻoiaʻiʻo.
ʻEpekema, e like me kā lākou ʻōlelo, ua hoʻokō, e hoʻomaikaʻi i ka ʻimi ʻana, e hoʻoholo i ka wahi e pili ana i ka wahi o ka labyrinth i loaʻa i nā kiʻi i kekahi mau manawa hiamoe. Wahi a nā psychologists, aia kahi hana kūikawā i ka lolo o ka lolo e hiki ke pale i ka moe a pale i ke kino mai ka pane ʻana i nā kiʻi e palani ʻia ana i nā moeʻuhane. Ke kāohi nei i ka hana o kēia pae, ua ʻike nā kānaka ʻepekema e hoʻomaka ka neʻe ʻana o ka ʻīlio, ʻoiai naʻe i ka manawa o ka hiamoe hohonu.
ʻO ka hoʻoholo ʻana inā maʻalahi paha kā ka mōʻī. Inā hele ʻole ka huhū, a hoʻomaka ka wāwae i ka neʻe ʻole ʻole, holo nā maka o ka ʻīlio ma hope o ka pūhaka i pani ʻia - he moeʻuhane kona e like me ka mea i loko o ke ola maoli. Manaʻo nā psychologists inā he holoholona a i ʻole kekahi kanaka i ala i kēia manawa o ka moeʻuhane, e hoʻomanaʻo maikaʻi lākou i nā mea a me ka haʻi i ka mea a lākou e moeʻuhane ai.
Ke hoʻomanaʻo nei, kahi haʻahaʻa sosiopile i hoʻonohonoho ʻia e Cornell a me New York Universityities i hōʻike ʻia o nā hālāwai kolohe i loko o hoʻokahi hālāwai e hiki ke hoʻonui i ko lākou noho ʻana, e hōʻoluʻolu i ke kaumaha a me ka hopohopo, kākau ʻo Rambler.